‘Hoe elk vaccin zo efficiënt mogelijk benut wordt’

Achter de schermen op een GGD-priklocatie

Edith, een rasechte Amsterdamse van eind vijftig, blond haar tot over de schouders, staat aan een rond tafeltje te wachten. Ze drinkt een kopje thee en kijkt in de verte. Mannen en vrouwen in rode GGD-hesjes lopen haastig heen en weer. De drukte om haar heen lijkt aan haar voorbij te gaan. Vandaag krijgt ze haar eerste vaccinatie.

Een bijzonder moment. Niet alleen omdat ze vandaag geprikt wordt, maar ook omdat haar dochter Tiffany (29) bij de GGD werkt en haar de prik zal geven. Tiffany is vorig jaar begonnen in de teststraat. Sinds eind april werkt ze als prikker, menger en toezichthouder op de nieuwe priklocatie van de GGD op het NDSM-terrein in Amsterdam Noord. Een verantwoordelijke functie waarbij ze zowel de vaccins mengt en toezicht houdt op de kwaliteit, als de prikken zet.

"Alle vaccins die we geleverd krijgen, prikken we meteen weg. We zetten nu meer dan 1 miljoen prikken per week. En we hebben genoeg capaciteit."
Tiemen Bloemberg
Tiemen Bloemberg

Genoeg capaciteit

Er zijn inmiddels in Nederland, sinds de eerste vaccinatie op 6 januari, meer dan 11 miljoen prikken gezet. De overheid streeft ernaar dat iedere Nederlander boven de achttien, die dat wil, half juli zijn eerste prik heeft gehad. Momenteel staat de teller op bijna anderhalf miljoen prikken per week. Gaan we het halen in dit tempo? We vragen het Tiemen Bloemberg, tot voor kort programmadirecteur Vaccineren bij de GGD/GHOR. ‘Het tempo zit er goed in. We nodigen op dit moment het ene na het andere geboortejaar uit voor vaccinatie.’ Zou het nog sneller kunnen? Bloemberg: ‘We hebben genoeg capaciteit. Alles wat we geleverd krijgen, prikken we meteen weg. We zijn voortdurend bezig alles zo goed mogelijk te organiseren voor het moment waarop we weer nieuwe ladingen binnenkrijgen. Hoe meer we binnenkrijgen, hoe meer we prikken.”

"Je zou denken, zet die koelkast vol met vaccins, maar de kunst is juist om de schappen zo leeg mogelijk te houden."
Tiemen Bloemberg

Slimme koelkast

Tiffany neemt ons mee naar een plek waar de vaccins worden geprepareerd. In het midden van de ruimte staat een grote koelkast. ‘Deze is uitgerust met een melder. De kast detecteert hoe vaak, hoe laat en hoe lang de deur wordt geopend. Als de temperatuur te hoog oploopt, geeft hij een melding. Het is een slimme koelkast.’ Ze opent de deur en toont ons de ampullen. Een tray met een stuk of tachtig piepkleine flacons staat op de middelste plank. De overige schappen zijn leeg. ‘Uit één zo’n flesje halen we gemiddeld zeven injecties. Dat doen we met de hand. Aan het eind van de dag geven we aan het RIVM door hoeveel vaccins er gebruikt zijn, op basis daarvan krijgen we een nieuwe lading toegestuurd. Zo werken we superefficiënt en hebben we minimale verspilling.’

Vijf GGD-medewerkers zijn intussen aandachtig bezig om de inhoud van de flacons te mengen met een zoutoplossing. ‘Het bereiden luistert nauw. We prikken momenteel alleen met Pfizer en dat vaccin is fragiel in gebruik. Je mag het niet schudden en als je er tegenaan stoot, is het vrijwel meteen onbruikbaar.’ Bloemberg: ‘Je zou denken, zet die koelkast vol met vaccins, maar de kunst is juist om de schappen zo leeg mogelijk te houden. Precies de juiste hoeveelheid voor het juiste aantal mensen dat zich die dag komt laten prikken. Die logistiek is zo verfijnd en nauwkeurig, dat kunnen wij niet alleen. We werken intensief samen met veel partijen, zoals specialistische vervoerders en het RIVM.’

"Ik heb in de tijd dat ik hier werk nog niet één keer meegemaakt dat iemand zich na de prik niet lekker voelde. De meeste mensen zijn hartstikke blij en opgelucht"
Tiffany

Opkomst

Edith heeft inmiddels ingecheckt bij een van de administratiehokjes, die doen denken aan de paspoortcontroles op Schiphol. Ze moet de uitnodiging, haar paspoort en een gezondheidsverklaring overleggen, daarna mag ze plaatsnemen voor een prikhokje. Dochter Tiffany zet ondertussen alles klaar: watjes, pleisters, desinfectiedoekjes en een kartonnen bakje met de injectienaald. Het begint al aardig vol te lopen in de loods op het NDSM-terrein. Hoeveel procent van de mensen die een oproep krijgt, laat zich ook daadwerkelijk vaccineren? Bloemberg: ‘Tot nu toe zien we onder ouderen dat zo’n vijfentachtig procent komt opdagen.’ Een mooi percentage, want hoe meer mensen de prik krijgen, hoe beter het virus wordt ingedamd en hoe minder mensen ziek worden. En als de ziekte zich niet meer kan verspreiden, is er ook minder kans op mutatie van het virus.

Behoedzaam

Tiffany is dolblij haar moeder te zien, maar Edith kijkt nog wat gespannen. Ze gaat voor haar dochter zitten en laat de wijde trui aan een kant van haar schouders zakken. Tiffany drukt de naald zorgvuldig in haar bovenarm. ‘Ik ben opgeleid om het behoedzaam te doen,’ glimlacht ze. Ze duwt de vloeistof uit de naald. ‘Zo, die zit erin!’ Langzaam trekt ze de naald eruit. Haar moeder haalt opgelucht adem. ‘Ik ben hier zo blij mee’, zegt Edith stralend. ‘Je moet weten, in het begin van de coronacrisis mocht ik niet eens naar de supermarkt van mijn dochter. Ik heb COPD, dus ik behoor tot een risicogroep.’ Edith pakt haar tas op en loopt met lichte tred het prikhokje uit. ‘Mam’, roept Tiffany haar na, ‘je moet nog wel een kwartiertje wachten, hoor!’

De enige uitweg

Het wachten is protocol. Even aankijken of je geen allergische reactie vertoont. In de wachtruimte zitten ongeveer veertig mensen met tussenruimtes van anderhalve meter de tijd te doden. Tiffany is niet bezorgd dat haar moeder zich beroerd zal gaan voelen. ‘Ik heb in de tijd dat ik hier werk nog niet één keer meegemaakt dat iemand zich na de prik niet lekker voelde. De meeste mensen zijn vooral hartstikke blij en opgelucht dat er weer licht is aan het eind van de tunnel.’ Bloemberg beaamt dat: ‘We weten inmiddels dat vaccineren de enige weg uit deze pandemie is. We doen er dan ook alles aan dat iedereen die dat wil, het vaccin zo snel mogelijk kan krijgen.’

Fotografie © Julie Blik

Meer weten over het vaccineren?